ՏՈՒՆԸ
(հայկական ժողովրդական առակ)
Մի մայր ու տղա էին ապրում իրենց անշուք տնակում: Կանաչազարդ այգով մի փոքրիկ առու էր անցնում: Սառնաշունչ առվի ափերին գորտերն ամեն օր կռկռում էին, սոսիները՝ մեղմօրոր խշշում, իսկ տղան անընդհատ դժգոհում էր, մորն ասում.
-Արդեն ձանձրացել, հոգնել եմ. ամեն օր գորտերը կռկռում են, ծառերը՝ անուրախ խշխշում: Գնալու եմ աշխարհը ման գամ, մի լավ տեղ ճարեմ, հետո գամ ու քեզ էլ հետս տանեմ:
Մտամոլոր տղան վեր է կենում ու գլխիկոր գնում իր երազանքի հետևից: Շատ է շրջում, թափառականի կյանքով ապրում, շատ բաներ է տեսնում, բայց ոչ մի տեղի սիրտը չի կպչում: Հոգին անսահման խռով, կարոտը սրտում՝ նորից վերադառնում է իր հայրենի տնակը՝ իր ալեհեր ու գթասիրտ մոր մոտ, ու ասում.
-Իմ սիրասո՛ւն մարե, շատ տեղեր ման եկա, շա՜տ ու շատ բաներ տեսա, հսկա ու հրաշակերտ պալատներ տեսա, հանդիպեցի շատ մեծահարուստների, բայց ոչ մեկը չասաց՝ նե՛րս արի, մի քիչ
տաքացի՛ր, մի պատառ հա՛ց կեր: Իմ փոքր ու անշուք տնակը, իմ պզտիկ ու նախշուն այգին, իմ քչքչան առվակը, իմ կռկռան գորտերը, իմ խշխշան ծառերն աշխարհի ոչ մի բանի հետ չեմ փոխի…
Բառային աշխատանք
- Ման գալ, տեղ ճարել, աշխարհը շրջել, սիրտը կպչել բայերի իմաստն
արտահայտի՛ր մեկ բառով:
շրջել, ճամփորդել, սիրել, - Սառնաշունչ, մեղմօրոր, մտամոլոր, ալեհեր, գթասիրտ բառերը գործածի՛ր նախադասությունների մեջ:
սառաշունչ քամին փչում է: - Առակից դո՛ւրս գրիր ածանցավոր բառերը: Առանձնացրո՛ւ արմատն
ածանցից:
Նմուշ՝ Փոքրիկ-փոքր-իկ:
փափում-փափ-ուկ - Գրի՛ր պզտիկ բառի գրական համարժեքը:
փոքրիկ - Սառնաշունչ, մտամոլոր, ալեհեր, անշուք, նախշուն բառերի հոմանիշների և հականիշների շարքե՛ր կազմիր:
Նմուշ՝ ալեհեր, զառամյալ-երիտասարդ:
սառնաշունչ, ցրտաշունչ-ջերմաշունչ,
մտնոլորտ, Շվար-կետրոնացած,
անշուք, անզարդ-պերճ
նախշուն, - Տեքստից դո՛ւրս գրիր ածանցավոր, հոդակապով և անհոդակապ
կազմություն ունեցող բառերը և համապատասխանաբար խմբավորի՛ր դրանք։
Ածանցավոր
բառեր
Հոդակապով բարդ
բառեր
Անհոդակապ բարդ
բառեր - Առու, գորտ, կռկռալ, սոսի, խշխշալ, տղա, դժգոհ, երազանք, շրջել,
գլխիկոր, վերադառնալ, հայրենի, տուն բառերով նոր տե՛քստ հորինիր: - Համեմատի՛ր և ըստ հատկանիշների խմբավորի՛ր վերևի բառերը
(առարկա և գործողություն ցույց տվող բառեր):
Առարկա ցույց տվող
բառեր
Գործողություն ցույց տվող
բառեր
Տեքստային աշխատանք - Վերարտադրի՛ր առակի բովանդակությունը պարզ նախադասություններով։
- Վերնագիրը կապի՛ր տեքստի իմաստի հետ։
- Վերնագրի՛ր առակը տեքստից ընտրված բանալի բառերով։ Հիմնավորի՛ր ընտրությունդ:
- Տեքստը բաժանի՛ր երկու մասի, վերնագրի՛ր յուրաքանչյուր մասը և
որոշի՛ր հիմնական միտքն արտահայտող նախադասությունները։ - Որոշի՛ր տեքստում նկարագրած իրադարձությունների միջև եղած
կապերը, մոտավոր ժամանակաշրջանը: Ներկայացրո՛ւ քո մտորումները: - Ի՞նչ խորհուրդ ունի հայրենի տունն այս առակում:
- Կա՞ աշխարհում որևէ վայր, որ հայրենի տնից թանկ լինի քեզ
համար: Հիմնավորի՛ր պատասխանդ: - Շարունակի՛ր տեքստը՝ նոր ավարտ հորինելով առակին:
- Արտահայտի՛ր քո վերաբերմունքը տղայի և նրա գործողությունների
նկատմամբ։ - .Համեմատի՛ր առակը քեզ ծանոթ այլ ստեղծագործության (մուլտֆիլմ, մանկական կինոնկար և այլն) հետ, պատմի՛ր նրանց նմանությունների և տարբերությունների մասին